Ασκόλυμπρος ή σκολιάμπρι ή σκόλυμος ή ασπράγκαθο ή σταυράγκαθο: πέντε ονόματα για το ίδιο χόρτο, δεν τα λες και λίγα…
Γράφει ο executive chef Πέτρος Κοσμαδάκης
Τα άγρια χόρτα ως στοιχείο της Κρητικής διατροφής είναι ένα πολιτισμικό αγαθό που διατρέχει αδιάλειπτα τον καθημερινό βίο των κατοίκων της Κρήτης από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και σήμερα. Η απλότητα και το μέτρο που χαρακτηρίζει την κρητική κουζίνα βρίσκει την έκφραση της στη διατροφική αξιοποίηση των χόρτων τα οποία δεν λείπουν και από το εορταστικό τραπέζι ως κυρίως πιάτο σε συνδυασμό με το κρέας. Το παραδοσιακό πασχαλινό γεύμα δεν ήταν το “σουβλιστό αρνί” αλλά οι ασκολύμπροι με αρνάκι αβγολέμονο. Βέβαια, οι συνταγές της Κρήτης με αυτό το χόρτο είναι πολλές ακόμα: Ασκόλυμπροι βραστοί με λαδολέμονο, με φρέσκα κουκιά, με χοχλιούς και ντομάτα, με μάραθα, σε σαλάτα, σε σφουγγάτο (ομελέτα κρητική), τηγανιτοί, βουτηγμένοι σε κουρκούτι, σε σούπες…
Το φύλλο του μοιάζει με της άγριας αγκινάρας. Ο ασκόλυμπρος δεν φυτρώνει μόνο στην Κρήτη αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα σε εδάφη ακαλλιέργητα. Είναι γνωστός στη Μεσόγειο από την αρχαιότητα με θεραπευτικές ιδιότητες και μεγάλη διατροφική αξία (βιταμίνες, οργανικά οξέα, μεταλλικά άλατα). Τα τελευταία χρόνια πλέον καλλιεργούν άγριο σπόρο του φυτού στα όμορφα Χανιά.
Οι ασκόλυμπροι δεν διαπρέπουν μόνο στη μαγειρική, είναι γνωστοί και για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες:
- Το νερό όπου βράζουν πίνεται σαν αφέψημα κατά των ρευματισμών, κατά της πέτρας των νεφρών και ως διουρητικό.
- Είναι το πρώτο αποσμητικό που παρασκευάστηκε για την εξουδετέρωση της άσχημης μυρωδιάς του ιδρώτα! Και πώς γίνεται αυτό; Η ρίζα του φυτού βρασμένη με κρασί ή καλά βρασμένη και λιωμένη δουλεύεται με μια κουταλιά αγνό μέλι, για να γίνει μια πάστα και κάθε πρωί καταναλώνεται μια κουταλιά της σούπας μέχρι να εξαφανιστεί η κακοσμία του σώματος.
- Πριν την άνθιση του, το φυτό συλλέγεται και όταν χτυπηθεί και πιεστεί, ο χυμός που παράγει εφαρμόζεται στο κεφάλι και κάνει τα μαλλιά να αναπτυχθούν ξανά όταν έχουν πέσει από αλωπεκία.
- Στην μορφή της πλήρους ανθοφορίας του χρησιμοποιείται ως εξαιρετικό φάρμακο εναντίον της ατονίας των πεπτικών οργάνων και της ανορεξίας.
- Χρησιμοποιείται κατά της κράμπας (θυμάμαι την γιαγιά μου να κάνει μασάζ στα πόδια για να καταπολεμήσει τις κράμπες)
- Επίσης αυξάνει την ροή του γάλακτος στις λεχώνες.