Τα σταφιδωτά είναι ένα ξεχωριστό παραδοσιακό γλυκό της Κρήτης, το οποίο μαζί με τα ξεροτήγανα, είναι τα πιο διαδεδομένα στην περιοχή της Σητείας. Το διαπίστωσα στο τελευταίο μου ταξίδι στο νησί-χώρα όπως συνηθίζω να λέω την Κρήτη, με αφορμή το Σητείας Γη, το 3ο Φεστιβάλ προώθησης και Ανάδειξης των Τοπικών Προϊόντων του Δήμου Σητείας. Η συνταγή είναι της κυρίας Σωσώς από τη Μαρωνιά.
Δεν ξέρω να σας πω αν αυτό ισχύει για όλη την Κρήτη, πάντως όλα ανεξαιρέτως τα χωριά της Σητείας έχουν το δικό τους Πολιτιστικό Σύλλογο και όπου κι αν γυρίσεις και σταθείς θα σε ξαφνιάσει ευχάριστα το πνεύμα της φιλοξενίας αυτών των ανθρώπων. Όπως συνέβη και στη Μαρωνιά, ένα όμορφο χωριουδάκι στην καταπράσινη πλαγιά του ποταμού Παντέλη. Οι κάτοικοί του είναι πολύ περήφανοι τόσο για τον Ιωσήφ Δερμιτζάκη οπλαρχηγό της κρητικής επανάστασης εναντίον της Τουρκοκρατίας στην Επαρχία Σητείας και έχουν τον ανδριάντα του σε περίοπτη θέση στο χωριό, όσο και για τον Δερμιτζογιάννη (Γιάννη Δερμιτζάκη) λαϊκό ποιητή και μουσικό. Στη Μαρωνιά κάποτε λειτουργούσαν και τρία ελαιοτριβεία ένα από τα οποία, η Φάμπρικα του Πρωτόπαππα σήμερα λειτουργεί σαν μουσείο και είναι επισκέψιμο. Πραγματικά αξίζει τον κόπο να περάσετε από εκεί αν βρεθείτε στην περιοχή.
Επισκέφτηκα τη Μαρώνια με αφορμή το Σητείας Γη, το Τρίτο Φεστιβάλ Προώθησης και Ανάδειξης των Τοπικών Προϊόντων του Δήμου Σητείας στο οποίο ήμουν καλεσμένη. Στην προγραμματισμένη επίσκεψή μας στο χωριό τους οι γυναίκες του Πολιτιστικού Συλλόγου έστρωσαν για να μας υποδεχτούν ένα τραπέζι με του κόσμου τους μεζέδες και τα γλυκά. Έτσι είναι οι άνθρωποι εκεί, αλλά και σε όλα τα γύρω χωριά, φιλόξενοι μέχρι εκεί που δεν φαντάζεσαι, φιλότιμοι και τόσο φιλικοί που νιώθεις άβολα που πήγες στο χωριό τους με άδεια χέρια. Θα σε καλοδεχτούνε με χαρά, θα στρώσουνε τραπέζι και θα ζεστάνουν την καρδιά σου με τσικουδιά και παραδοσιακούς μεζέδες. Η ελιές, το λάδι, το μέλι, το κρασί και η τσικουδιά δεν λείπουν ποτέ. Και δεν υπάρχει περίπτωση να μην σε γλυκάνουν με τα υπέροχα γλυκά του τόπου τους: Ξεροτήγανα αραχνοΰφαντα τηγανισμένα σε ελαιόλαδο που μοσχοβολάνε μέλι, σουσάμι και καρύδι, χαλβά από αλεύρι, καβουρμάδες – τα πιο νόστιμα μπισκότα που έχεις δοκιμάσει ποτέ, φτιαγμένα με ντόπιο ελαιόλαδο, μπαχαρικά και τριμμένα αμύγδαλα- μουσταλευριά αυτή την εποχή και φυσικά τα σητειακά σταφιδωτά τους, ένα γλύκισμα μοσχοβολιστό κι αφράτο από τριφτό μπισκότο, γεμισμένο με μείγμα από αλεσμένη σταφίδα. Η εξωτερική τους εμφάνιση μου θύμισε λίγο τα πολίτικα ιτσλί, όμως καμία σχέση. Η συνταγή είναι παραδοσιακή και μου την εμπιστεύτηκε η κυρία Σωσώ. Με την άδειά της τη μοιράζομαι μαζί σας με την προτροπή να τη δοκιμάσετε κι εσείς.
Για την ζύμη:
- 3 φλιτζάνια ελαιόλαδο
- 1 φλιτζάνι ζάχαρη
- 1/2 ποτήρι χυμός πορτοκαλιού
- 1/2 ποτήρι τσικουδιά
- 1 κουτ. γλυκού σόδα
- 1 φακελάκι baking powder
- 1 κιλό και μια χούφτα αλεύρι (περίπου)
Για την γέμιση:
- ½ κιλό σταφίδες
- 1-2 κουτ. σούπας ελαιόλαδο
- 1-2 κουτ. σούπας μέλι
- 250γρ. καρύδια ή αμύγδαλα ή ανάμεικτα
- 125γρ. σουσάμι καβουρντισμένο
- Ξύσμα από 1 πορτοκάλι και ένα λεμόνι
- Λίγη κανέλλα σε σκόνη
- Λίγο γαρύφαλλο τριμμένο
Εκτέλεση
- Βάζετε τη σταφίδα να μουλιάσει μέσα σε νερό για να ετοιμάσετε αργότερα τη γέμιση.
- Μέσα σε ένα μπολ ρίχνετε το λάδι με τη ζάχαρη κι ανακατεύετε να διαλυθεί. Σε ξεχωριστό μπολ βάζετε την τσικουδιά και το χυμό του πορτοκαλιού και διαλύετε μέσα τη σόδα και το baking powder ανακατεύοντας με κουτάλι. Ρίχνετε το αφρίζον μίγμα στο μπολ με το λάδι και την ζάχαρη. Ανακατεύετε καλά να ομογενοποιηθούν κι αρχίζετε να προσθέτετε σιγά σιγά το αλεύρι μέχρι το ζυμάρι σας να γίνει μαλακό και να πλάθεται εύκολα στα χέρια μας. Το αφήνετε να ξεκουραστεί και ασχολείστε με τη γέμιση.
- Για τη γέμιση: Καβουρντίζετε ελαφρά το σουσάμι. Ψιλοκόβετε τα καρύδια ή τα κοπανάτε στο γουδί. Στραγγίζετε κι αλέθετε τη σταφίδα και ανακατεύετε μέσα τα καρύδια, τα ξύσματα λεμονιού και πορτοκαλιού, την κανέλα, το γαρίφαλο, το ελαιόλαδο, το μέλι και το σουσάμι.
- Παίρνετε λίγη από τη ζύμη, την ανοίγετε με στο χέρι μας σαν βαρκάκι, παίρνετε με ένα κουταλάκι και προσθέτετε λίγη γέμιση μέσα και μετά το κλείνετε. Τα φτιάχνετε όλα καθ’ αυτό τον τρόπο. Κεντάτε τα σταφιδωτά αν θέλετε από πάνω με το ειδικό εργαλείο ή απλώς τα τσιμπάτε με πιρούνι και τα τοποθετείτε σε ένα ταψί στρωμένο με λαδόκολλα.
- Τα ψήνετε σε προθερμασμένο φούρνο στους 170οC για περίπου 20′-30′ μέχρι να ξανθύνουν όμορφα τα σταφιδωτά. Αν θέλετε μπορείτε να τα πασπαλίσετε με λίγο φιλέ αμυγδάλου πριν τα ψήσετε.
